bilalrx
Bilgi Girilmemiş
trt cankiri yaran - YouTube
Yaren Nedir ?:
Sevgi ve kardeslik hamurunun, birlik ve dayanisma potasinda yogrularak , Islam ahlak ve fazileti ile sekillenmesinden meydana gelen çelik yürekli Anadolu insanlarinin bir araya gelerek belirli ilke ve kurallar üzerine insa ettigi, özel mekanlarda yasanan milli kültür mirasimizin bir müessesesi, Oguzlardan günümüze ulasan ilim ve irfan yuvasi milli ahilik müessesesinin bir subesidir Yeran.
Yarenin Kısa Öz Gezmişi ;
Yaren Oguzlardan günümüze kadar çesitli sekil degisiklikleri yasayarak gelen, fakat özdeki temel ilke ve anlamlari degismeyen tarihi kültür mirasimizdir.Yasayislari itibari ile çok hareketli olan Oguzlarin birbirlerine güç vermek,destek olmak ve sorunlarini çözümlemek gayesi ile belli zamanlarda belli boy beyliklerinde toplanarak meselelerini hallederek ayni zamanda yemekli eglencelerde yaptiklari toplantilarin günümüze yansimasidir Yayan.Oguzlarin Müslümanligi kabul etmelerinden sonrada ayni sekilde yasadiklari bilinmektedir.Kasgarli Mahmut'un Divan-ü Lügatit Türk'ünde 24 Oguz boyundan söz edilmekte olup,sadece 22 Oguz boyunun adi verilmektedir.Ancak Ilhanli tarihcisi Resüdüd'digin tarafindan 24 boyun isimi tam olarak verilmis,Selçuklu tarihçileri tarafindan dogrulanmistir.Her bir yaren bir Oguz beyini temsil etmektedir.Oguzhan'in 6 oglundan boz oklar kolunu ve boylarini sunlar olusturmaktadir
Daha sonralari Selçuklu ve Osmanli döneminde bu dayanisma toplantilari sekil degistirmis,esnaflarin teskilatlanmalarinada isik tutmus ve öncü olmuslardir.Koyduklari kurallarla toplumda kanunen yasak olmadigi halde,yailmasi ahkak ve maneviyat açisindan sakincali her sey yasaklanmistir.(kötü söz söylemek,kin tutmak,yalan söylemek,içki içmek,kumar oynamak,hile yapmak,kandirmaya yönelmek,hovardalik yapmak gibi).Temel ilke olarak "açik ve kapali" diye bir ilke benimsenmistir.Açik olmasi gerekenler(alin,kalb,kapi ve sofra),kapali olmasi gerekenler(el,dil ve bel'dir ve onlarda mana olarak harammdan,dedikodudan,yalandan,zinadan uzak durulmasi,sir saklanmasi ile ifade edilebilir).Ahilik müessesesi bu dönemlerde gelismis ve esnaflar bu dönemlerde teskilatlanmislardir,öyleki zanaat erbabi kisiler bu teskilatin olusturdugu komisyonlar tarafindan imtihan edilerek kendilerine "Set" yani kusak kusatarak çiraklik,kalfalik ve ustalik beratlari verilirmis.
Ne yaziktir ki günümüzde artik bu görevi esnaf teskilatlari yürütememektedir.Türkiye'nin degisik yörelerinde adet,gelenek ve görenekler degisik isimler altinda yasatilmaya çalisilmaktadir.Çankiri'da ise yaren adi altinda yasatilmaya çalisilmaktadir.1994 yilinda resmi olarak derneklesmesi saglanan Çankiri Yaren Kültürünü Yasatma Dernegi'nin tüm kurucu yarenlarina,yasatmak için hala çaba sarfedenlere,bu degerli mirasi bize armagan eden büyükleriimize sonsuz sükranlarimizi sunuyoruz.
YAREN' IN TESEKKÜLÜ ;
Belli yas gurubundan arkadaslar bir araya gelerek bu sene yenecek yaren için sözlesirler ve kendi yas gruplarindan 25 arkadasi tamamlayinca bir büyük Basaga, bir Küçük Basaga ve bir Yaren Reisi seçerler. Bu arkadaslar hali vakti ocak yaymaya elverisli olmayan fakat yarene gönül vermis çevik becerikli bir kisiyi de Yaren Çavusu seçerler. Böylece yaren tesekkül etmis olur.
BÜYÜKBASAGA Bayindir Boyu'nun beyini temsil eder. Hali vakti yerinde, idareciligi üstün seviyede yasça yarenin hemen hemen en büyügüdür ve yarenin da en büyük idarecisi ve söz sahibidir.
KÜÇÜKBASAGA Kayi Boyu'nu temsil eder. Hali vakti yarendan iyi olan idarecilikte Büyükbasaga'dan sonra söz sahibi olan yarenin ikinci büyük idarecisidir.
YAREN REISI Dedekorkut'un da boyu olan Bayat Boyu'nu temsil eder. Söz ve sohbetine itibar edilen yasça büyük, Basagalar'dan sonra yarende söz sahibi olan idarecilerdir.
YARENLAR Her biri bir Oguz beyi temsilcisidir.
YAREN ÇAVUSU yarena gönül vermis fakat maddi imkanlari sinirli oldugu için ocak yakamayan becerikli ve çevik bir kisidir. Yarenin bütün hizmetlerini yerine getirir. Basaga müsaade etmedikçe Çavus oyunlara katilmaz veya yarena tura bile vuramaz. Fakat sürekli yarenla iç içe oldugundan yarenlardan da ayri tutulmaz. Yapmis oldugu bu hizmetler Basagalar tarafindan ödüllendirilir, çavus un haklarinin helalligi dilenir.Sazendeler yaren degildir. Para karsiliginda hizmet eder, kendilerine ayrilan bölümde (Sahnisi) icra-i sanat ederler. Basagalar izin vermedikçe oyunlara
katilmaz ve muhakeme sirasinda odada bulunamazlar.
"YAREN EVI" NIN TANZIMI
Ocak yakilacak evler, önceleri Çankiri'da sayisi hayli fazla olan özel yapilmis evlerde yapilirmis, ocak yakacak yarenlardan birinin evinin bu sekilde özel yapilmis olmasi yeterli olurmus, eger kendilerine ait böyle bir evi yoksa es, dost ve arkadaslarindan birinin evinede ocak yakarlarmis. Ancak günümüzde böyle evleri bulmak çok zor hatta imkansiz hale gelmistir. Köylerde köy odalarinda sehir merkezlerinde ise özel büyük salonlarda yapilir hale gelmistir. Ocak yakilacak yerlerde tuvalet, mutfak ve yaren odasi disinda bir de misafirlerin oturacagi bir oda bulunmasi zorunludur.Yaren odasinin duvarlari ve yerleri hali ile kaplidir. Disari penceresi varsa bile kapali bulundurulur. Giriste odanin tam karsi ortasinda temsili de olsa bir ocak bulunur. Bu ocagin sag tarafi Büyükbasaga'ya sol tarafi ise Küçükbasaga'ya aittir. Ocak bulunmayan mekanlarda ocak yakiliyor ise Büyük ve Küçükbasagalarin bir adim önlerinde ayakli samdanlardan ocak boyunca yanan mumlarla sembolize edilir.Yaren odasinin üç tarafinda sedir veya divanlar yerlestirilir. Bunlarin üzerine silte, minder veya günümüzde oldugu gibi sünger yataklar konulur. Üzerlerine gene halilar dösenir. Yaslanilacak kisimlara da bindalli islemeli veya hali kaplamali hasir yastiklar konulur.
Basagalarin oturdugu yer diger yarenlardan biraz daha yüksekçedir. Üst üste iki üç minder konulur ve yaslanilacak kisimlara islemeli büyük yastiklar takviye edilir. Odanin ve yarenin tertip ve düzeninden Küçükbasaga sorumludur. Küçükbasaga bütün yarendan önce bu eve gelir eksiklikleri varsa tamamlatir. Sazendeler ise kapiya yakin ve rahat oturabilecekleri bir sekilde oturtulurlar. Oturma düzeninde ise yarena uymazlar, fakat aykiri oturmazlar.
YAREN'IN GIYIMI
Yarenlarin misafirlerden ayirt edilebilmeleri için hemen her dönemde tek tip bir kiyafet uygun görülmüs olup atalarimiz tarafindan milli kiyafette diye bilecegimiz bir giyim tarzi seçilmistir ayakta beyaz yün çorap pantolon yerine giyilen sim veya sirma islemeli arka tarafi körüklü bir zivga üzerinede içlikte denilen yakasiz renkli gömlek zivga üzerine bele sarilan püskülleri bir taraftan sarkan uzun bir kusak, bunlarin üzeri ne giyilen sim veya sirma islemeli cepken basa giyilen fes boyuna veya fes üzerine baglanan posudan olusmustur. Ne varki günümüzde bu kiyafetleri temin etmek çok pahali ve mesakketli oldugu için beyaz çorap, siyah pantolon beyaz gömlek, kirmizi kiravat renkli veya siyah yelek olan bir giyim tarzi uygulanmaktadir bu uygulamalar genelde Çankiri merkezde yenilen yarenlarda daha çok göze çarpar ve her yareninda içlik, cepken, zivga, kusak ve posudan olusan bir mahalli kiyafetide bulunur bu kiyafetleri özel gün ve gecelerde veya reis, küçükbasaga, büyükbasaga ocaklarinda giyerler .Köylerde ve kazalarda yakilan yaran ocaklarinda maddi imkansizliklar nedeni ile malesef bu uygulama yapilamamaktadir ancak gönlümüz onlarinda bu sekilde giyine bilmelerinden yanadir.
YARAN EVINE GELIS,IÇERI GIRME,OTURMA DÜZENI,SELEMLASMA VE KAHVE IÇIMI ;
Yaran evine en önce Çavus, Sazende ve Küçükbasaga gelir. Küçükbasaga yaran evinin noksansiz olmasindan sorumludur. Yaran evini denetler noksani var ise hemen tamamlatir.Sazendeler, varsa sahnisi yoksa kendilerine ayrilmis olan bölüme otururlar ve çuhadaroglu pesrevini çalmaga baslarlar. Küçükbasaga yaran evinin noksani bulunmadigini görünce kendi yerine geçer ve iki diz üzerine oturur. Artik yaranlar da yaran evine gelmeye baslamislardir. Yaranlar en geç aksam namazindan bir saat sonrasina kadar gelmeye mecburdurlar. Her yaranin oturacagi yer bellidir. Usta, yaranlar Küçükbasaga ile Büyükbasaga arasinda kalan yerde; kalfa yaranlar Küçükbasaga'nin yanindan baslayarak kapiya dogru olan kisimda, çirak yaranlar ise Büyükbasaga'dan baslayarak kapiya dogru olan kisimda otururlar.Yaranlar içeri ikiser ikiser alinmaya baslar. Çavus Küçükbasaga'ya yaranlarin geldigini haber verir. "Basagam yaran agalar geliyor" der. Küçükbasaga ayaga kalkar ve içeri giren yaran sag eli kalbi üzerinde "Selamünaleyküm Basagam" der. Basaga "Aleykümselam yaran aga" der, ve kendi yerine geçer bekler. Diger yaran da ayni sekilde "selamünaleyküm basagam" der. Basaga "Aleykümselam yaran aga" deyince kendinden önce giren yarana "Selamünaleyküm yaran aga" der yaran da "Aleykümselam yaran aga" der ve o da yerine geçer. Önce Basaga ve sonra yaranlar Basaga'nin oturdugu sekilde otururlar.Sonra Küçükbasaga ilk giren yaran agaya dönerek sag eli kalbi üzerinde "Merhaba yaran aga der" yaran da ayni sekilde "Merhaba Basagam"der ve Basaga diger yaranlarla da ayni sekilde merhabalasir.Sonra ilk giren yaran kendinden sonra gelen yarana ayni sekilde "Merhaba yaran aga"der oda ayni sekilde kendisine "Merhaba yaran aga "der.Bu merasim bütün yaranlar içeri girinceye kadar devam eder.Ocaga en son Büyükbasaga gelir,ve çavus Küçükbasaga'ya Büyükbasaga'nin geldigini haber verir.Yüksek sesle de kapidan seslenir "Basagam,Basagam geliyor"diye.Bütün yaran ayaga kalkar,Büyükbasaga sag eli kalbi üzerinde oldugu halde "Selamünaleyküm Basaga"diye selam verir.Küçükbasaga'da"Aleykümselam Basagam"diye selam alir.Sonra Büüyükbasaga "Selamünaleyküm yaranagalar"diye selam verir,bütün yaran hep bir anda "Aleykümselam Basagam"diye selamini alirlar.Büyükbasaga yaran evini ve yaranlari da kolaçan ederek yerine gelir iki diz üzerine oturur.Sonra Küçükbasaga , sira ile reis ve yaranlar ayni sekilde otururlar.Küçükbasaga dan baslamak üzere bütün yaran Büyükbasaga ve çavus ile merhabalasir,merasim bu sekilde sona erer.Çavus önce Büyükbasaga nin sonra Küçükbasaga nin önünde bulunan samdandaki mumlari yakar ve ocak bu sekilde açilmis olur.
Ocakta kaynamakta olan kahveler fincanlara konulur,Çavus Büyükbasaga'dan baslamak üzere Küçükbasaga,Reis ve yaranlara kahve ikram eder. Bütün yaran kahvelerini aldiktan sonra tepside fincan kalmadigini gören Büyükbasaga Çavus , eksigimiz yok çok sükür der.Çavus yok Basagam der.Basaga Ocagimiz daim olsun der. Afiyet olsun Basagam ;diye Küçükbasaga ya döner kahvesinden bir yudum alir.Küçükbasaga da Reise, reisde yaranlara afiyet olsun& diyerek birer yudum alirlar.Büyükbasaga fincanini ne sekilde tutarsa bütün yaran ayni sekilde tutar.bu tam itaatin göstergesidir.Fincanlarin bosu da aynen alindigi sekilde sira ile geri verilir.Çavus, kahve boslarini alir ve artik ocak açilmistir. Bu arada Çuhadar oglu pesrevi de çalmaya devam ediyordur.Sesi güzel olan yaranlar,çavus tarafindan isaret edilerek tura ile önlerine yere vurularak kaldirilirlar bunlar yüzleri yaran a dönük olarak yan yana iki diz üzeri yere otururlar. Sazende ile birlikte aksam havalari söylenir(ah yine aksam oldu,Dost sabah olmayinca kapi açilmaz, Kalk gidelim karatas a yokusa)gibi bu havalara yaranlarda Basagalar in izni
OCAGA MISAFIRIN KABULÜ ;
Yaran ocagina olur olmaz her kisi davet edilmez. Oturup kalkmasini, konusmasini bilen, yol yordam görmüs, daha önceden yaranda bulunmus insanlar davet edilirler. Sayilari önceden belirlenmis olan misafirleri o gün ocak yakacak yaranlar ve Basagalari çagirirlar. Basagalar her ocaga misafir davet edebilirler. Misafirler de iki kisimdir. Bir kismi kahve ve sohbet, diger kismi ise yemekli misafirlerdir. Misafir olacaklara belirli saatte ocaga gelmeleri söylenmistir. Ve buna göre yaran evine gelirler. Içeri alinmalari da sira iledir. Çavus Büyükbasagaya gelir ve misafir agalarin geldigini haber verir. Içeri alinmalari için izin ister, izin alan çavus kapi agzina gelir "Basagam misafir agalar geliyor" diye seslenir. Bu arada Çuhadaroglu pesrevi çalar. Bütün yaran ayaga kalkar, misafir agalar ikiser ikiser içeri girer, misafir aga sag eli kalbi üzerinde "Selamünaleyküm Basagalar" der ve iki basaga "Aleykümselam Misafir aga" der sonra Selamünaleyküm yaran agalar" der, yaranlar da hep birlikte selam alirlar. Misafire gösterilen yere geçer ve yaranla birlikte oturur. Yaranlarin birbirleri ile merhabalasmalari misafir agalar için de ayni sekilde yapilir. Bu isleme bütün misafirler içeri alinincaya kadar devam edilir. Merhabalasma merasiminin uzamasini istemeyen misafirler "Cümleden merhaba yaran agalar" deyince de merhabalasma sona erer. Misafirlere kahve ve sigara ikrami yapilir. Misafirin yanlarinda oturan yaranlar misafirle mesgul olur, onu oyalar, oyunlar ve yaran hakkinda sohbet ederler. Ola ki bir aksaklik var ise misafirin bunu fark etmemesi için gerekeni yaparlar.Basagalar nasil oturursa yaranlarda ayni sekilde otururlar,ayak degistirme islemi oturus sirasina göre yapilir ancak misafirler adaba aykiri olmamak üzere rahat oturabilirler.Disari çikmasi gereken yaranlar çavusa isaret eder durumu izah ederler,çavus ta Basagalar dan izin alir yaranlar bu izinle edebince çikip ihtiyaçlarini karsilar ve ayni sekilde yerlerine otururlar.
Yaren Nedir ?:
Sevgi ve kardeslik hamurunun, birlik ve dayanisma potasinda yogrularak , Islam ahlak ve fazileti ile sekillenmesinden meydana gelen çelik yürekli Anadolu insanlarinin bir araya gelerek belirli ilke ve kurallar üzerine insa ettigi, özel mekanlarda yasanan milli kültür mirasimizin bir müessesesi, Oguzlardan günümüze ulasan ilim ve irfan yuvasi milli ahilik müessesesinin bir subesidir Yeran.
Yarenin Kısa Öz Gezmişi ;
Yaren Oguzlardan günümüze kadar çesitli sekil degisiklikleri yasayarak gelen, fakat özdeki temel ilke ve anlamlari degismeyen tarihi kültür mirasimizdir.Yasayislari itibari ile çok hareketli olan Oguzlarin birbirlerine güç vermek,destek olmak ve sorunlarini çözümlemek gayesi ile belli zamanlarda belli boy beyliklerinde toplanarak meselelerini hallederek ayni zamanda yemekli eglencelerde yaptiklari toplantilarin günümüze yansimasidir Yayan.Oguzlarin Müslümanligi kabul etmelerinden sonrada ayni sekilde yasadiklari bilinmektedir.Kasgarli Mahmut'un Divan-ü Lügatit Türk'ünde 24 Oguz boyundan söz edilmekte olup,sadece 22 Oguz boyunun adi verilmektedir.Ancak Ilhanli tarihcisi Resüdüd'digin tarafindan 24 boyun isimi tam olarak verilmis,Selçuklu tarihçileri tarafindan dogrulanmistir.Her bir yaren bir Oguz beyini temsil etmektedir.Oguzhan'in 6 oglundan boz oklar kolunu ve boylarini sunlar olusturmaktadir
Daha sonralari Selçuklu ve Osmanli döneminde bu dayanisma toplantilari sekil degistirmis,esnaflarin teskilatlanmalarinada isik tutmus ve öncü olmuslardir.Koyduklari kurallarla toplumda kanunen yasak olmadigi halde,yailmasi ahkak ve maneviyat açisindan sakincali her sey yasaklanmistir.(kötü söz söylemek,kin tutmak,yalan söylemek,içki içmek,kumar oynamak,hile yapmak,kandirmaya yönelmek,hovardalik yapmak gibi).Temel ilke olarak "açik ve kapali" diye bir ilke benimsenmistir.Açik olmasi gerekenler(alin,kalb,kapi ve sofra),kapali olmasi gerekenler(el,dil ve bel'dir ve onlarda mana olarak harammdan,dedikodudan,yalandan,zinadan uzak durulmasi,sir saklanmasi ile ifade edilebilir).Ahilik müessesesi bu dönemlerde gelismis ve esnaflar bu dönemlerde teskilatlanmislardir,öyleki zanaat erbabi kisiler bu teskilatin olusturdugu komisyonlar tarafindan imtihan edilerek kendilerine "Set" yani kusak kusatarak çiraklik,kalfalik ve ustalik beratlari verilirmis.
Ne yaziktir ki günümüzde artik bu görevi esnaf teskilatlari yürütememektedir.Türkiye'nin degisik yörelerinde adet,gelenek ve görenekler degisik isimler altinda yasatilmaya çalisilmaktadir.Çankiri'da ise yaren adi altinda yasatilmaya çalisilmaktadir.1994 yilinda resmi olarak derneklesmesi saglanan Çankiri Yaren Kültürünü Yasatma Dernegi'nin tüm kurucu yarenlarina,yasatmak için hala çaba sarfedenlere,bu degerli mirasi bize armagan eden büyükleriimize sonsuz sükranlarimizi sunuyoruz.
YAREN' IN TESEKKÜLÜ ;
Belli yas gurubundan arkadaslar bir araya gelerek bu sene yenecek yaren için sözlesirler ve kendi yas gruplarindan 25 arkadasi tamamlayinca bir büyük Basaga, bir Küçük Basaga ve bir Yaren Reisi seçerler. Bu arkadaslar hali vakti ocak yaymaya elverisli olmayan fakat yarene gönül vermis çevik becerikli bir kisiyi de Yaren Çavusu seçerler. Böylece yaren tesekkül etmis olur.
BÜYÜKBASAGA Bayindir Boyu'nun beyini temsil eder. Hali vakti yerinde, idareciligi üstün seviyede yasça yarenin hemen hemen en büyügüdür ve yarenin da en büyük idarecisi ve söz sahibidir.
KÜÇÜKBASAGA Kayi Boyu'nu temsil eder. Hali vakti yarendan iyi olan idarecilikte Büyükbasaga'dan sonra söz sahibi olan yarenin ikinci büyük idarecisidir.
YAREN REISI Dedekorkut'un da boyu olan Bayat Boyu'nu temsil eder. Söz ve sohbetine itibar edilen yasça büyük, Basagalar'dan sonra yarende söz sahibi olan idarecilerdir.
YARENLAR Her biri bir Oguz beyi temsilcisidir.
YAREN ÇAVUSU yarena gönül vermis fakat maddi imkanlari sinirli oldugu için ocak yakamayan becerikli ve çevik bir kisidir. Yarenin bütün hizmetlerini yerine getirir. Basaga müsaade etmedikçe Çavus oyunlara katilmaz veya yarena tura bile vuramaz. Fakat sürekli yarenla iç içe oldugundan yarenlardan da ayri tutulmaz. Yapmis oldugu bu hizmetler Basagalar tarafindan ödüllendirilir, çavus un haklarinin helalligi dilenir.Sazendeler yaren degildir. Para karsiliginda hizmet eder, kendilerine ayrilan bölümde (Sahnisi) icra-i sanat ederler. Basagalar izin vermedikçe oyunlara
katilmaz ve muhakeme sirasinda odada bulunamazlar.
"YAREN EVI" NIN TANZIMI
Ocak yakilacak evler, önceleri Çankiri'da sayisi hayli fazla olan özel yapilmis evlerde yapilirmis, ocak yakacak yarenlardan birinin evinin bu sekilde özel yapilmis olmasi yeterli olurmus, eger kendilerine ait böyle bir evi yoksa es, dost ve arkadaslarindan birinin evinede ocak yakarlarmis. Ancak günümüzde böyle evleri bulmak çok zor hatta imkansiz hale gelmistir. Köylerde köy odalarinda sehir merkezlerinde ise özel büyük salonlarda yapilir hale gelmistir. Ocak yakilacak yerlerde tuvalet, mutfak ve yaren odasi disinda bir de misafirlerin oturacagi bir oda bulunmasi zorunludur.Yaren odasinin duvarlari ve yerleri hali ile kaplidir. Disari penceresi varsa bile kapali bulundurulur. Giriste odanin tam karsi ortasinda temsili de olsa bir ocak bulunur. Bu ocagin sag tarafi Büyükbasaga'ya sol tarafi ise Küçükbasaga'ya aittir. Ocak bulunmayan mekanlarda ocak yakiliyor ise Büyük ve Küçükbasagalarin bir adim önlerinde ayakli samdanlardan ocak boyunca yanan mumlarla sembolize edilir.Yaren odasinin üç tarafinda sedir veya divanlar yerlestirilir. Bunlarin üzerine silte, minder veya günümüzde oldugu gibi sünger yataklar konulur. Üzerlerine gene halilar dösenir. Yaslanilacak kisimlara da bindalli islemeli veya hali kaplamali hasir yastiklar konulur.
Basagalarin oturdugu yer diger yarenlardan biraz daha yüksekçedir. Üst üste iki üç minder konulur ve yaslanilacak kisimlara islemeli büyük yastiklar takviye edilir. Odanin ve yarenin tertip ve düzeninden Küçükbasaga sorumludur. Küçükbasaga bütün yarendan önce bu eve gelir eksiklikleri varsa tamamlatir. Sazendeler ise kapiya yakin ve rahat oturabilecekleri bir sekilde oturtulurlar. Oturma düzeninde ise yarena uymazlar, fakat aykiri oturmazlar.
YAREN'IN GIYIMI
Yarenlarin misafirlerden ayirt edilebilmeleri için hemen her dönemde tek tip bir kiyafet uygun görülmüs olup atalarimiz tarafindan milli kiyafette diye bilecegimiz bir giyim tarzi seçilmistir ayakta beyaz yün çorap pantolon yerine giyilen sim veya sirma islemeli arka tarafi körüklü bir zivga üzerinede içlikte denilen yakasiz renkli gömlek zivga üzerine bele sarilan püskülleri bir taraftan sarkan uzun bir kusak, bunlarin üzeri ne giyilen sim veya sirma islemeli cepken basa giyilen fes boyuna veya fes üzerine baglanan posudan olusmustur. Ne varki günümüzde bu kiyafetleri temin etmek çok pahali ve mesakketli oldugu için beyaz çorap, siyah pantolon beyaz gömlek, kirmizi kiravat renkli veya siyah yelek olan bir giyim tarzi uygulanmaktadir bu uygulamalar genelde Çankiri merkezde yenilen yarenlarda daha çok göze çarpar ve her yareninda içlik, cepken, zivga, kusak ve posudan olusan bir mahalli kiyafetide bulunur bu kiyafetleri özel gün ve gecelerde veya reis, küçükbasaga, büyükbasaga ocaklarinda giyerler .Köylerde ve kazalarda yakilan yaran ocaklarinda maddi imkansizliklar nedeni ile malesef bu uygulama yapilamamaktadir ancak gönlümüz onlarinda bu sekilde giyine bilmelerinden yanadir.
YARAN EVINE GELIS,IÇERI GIRME,OTURMA DÜZENI,SELEMLASMA VE KAHVE IÇIMI ;
Yaran evine en önce Çavus, Sazende ve Küçükbasaga gelir. Küçükbasaga yaran evinin noksansiz olmasindan sorumludur. Yaran evini denetler noksani var ise hemen tamamlatir.Sazendeler, varsa sahnisi yoksa kendilerine ayrilmis olan bölüme otururlar ve çuhadaroglu pesrevini çalmaga baslarlar. Küçükbasaga yaran evinin noksani bulunmadigini görünce kendi yerine geçer ve iki diz üzerine oturur. Artik yaranlar da yaran evine gelmeye baslamislardir. Yaranlar en geç aksam namazindan bir saat sonrasina kadar gelmeye mecburdurlar. Her yaranin oturacagi yer bellidir. Usta, yaranlar Küçükbasaga ile Büyükbasaga arasinda kalan yerde; kalfa yaranlar Küçükbasaga'nin yanindan baslayarak kapiya dogru olan kisimda, çirak yaranlar ise Büyükbasaga'dan baslayarak kapiya dogru olan kisimda otururlar.Yaranlar içeri ikiser ikiser alinmaya baslar. Çavus Küçükbasaga'ya yaranlarin geldigini haber verir. "Basagam yaran agalar geliyor" der. Küçükbasaga ayaga kalkar ve içeri giren yaran sag eli kalbi üzerinde "Selamünaleyküm Basagam" der. Basaga "Aleykümselam yaran aga" der, ve kendi yerine geçer bekler. Diger yaran da ayni sekilde "selamünaleyküm basagam" der. Basaga "Aleykümselam yaran aga" deyince kendinden önce giren yarana "Selamünaleyküm yaran aga" der yaran da "Aleykümselam yaran aga" der ve o da yerine geçer. Önce Basaga ve sonra yaranlar Basaga'nin oturdugu sekilde otururlar.Sonra Küçükbasaga ilk giren yaran agaya dönerek sag eli kalbi üzerinde "Merhaba yaran aga der" yaran da ayni sekilde "Merhaba Basagam"der ve Basaga diger yaranlarla da ayni sekilde merhabalasir.Sonra ilk giren yaran kendinden sonra gelen yarana ayni sekilde "Merhaba yaran aga"der oda ayni sekilde kendisine "Merhaba yaran aga "der.Bu merasim bütün yaranlar içeri girinceye kadar devam eder.Ocaga en son Büyükbasaga gelir,ve çavus Küçükbasaga'ya Büyükbasaga'nin geldigini haber verir.Yüksek sesle de kapidan seslenir "Basagam,Basagam geliyor"diye.Bütün yaran ayaga kalkar,Büyükbasaga sag eli kalbi üzerinde oldugu halde "Selamünaleyküm Basaga"diye selam verir.Küçükbasaga'da"Aleykümselam Basagam"diye selam alir.Sonra Büüyükbasaga "Selamünaleyküm yaranagalar"diye selam verir,bütün yaran hep bir anda "Aleykümselam Basagam"diye selamini alirlar.Büyükbasaga yaran evini ve yaranlari da kolaçan ederek yerine gelir iki diz üzerine oturur.Sonra Küçükbasaga , sira ile reis ve yaranlar ayni sekilde otururlar.Küçükbasaga dan baslamak üzere bütün yaran Büyükbasaga ve çavus ile merhabalasir,merasim bu sekilde sona erer.Çavus önce Büyükbasaga nin sonra Küçükbasaga nin önünde bulunan samdandaki mumlari yakar ve ocak bu sekilde açilmis olur.
Ocakta kaynamakta olan kahveler fincanlara konulur,Çavus Büyükbasaga'dan baslamak üzere Küçükbasaga,Reis ve yaranlara kahve ikram eder. Bütün yaran kahvelerini aldiktan sonra tepside fincan kalmadigini gören Büyükbasaga Çavus , eksigimiz yok çok sükür der.Çavus yok Basagam der.Basaga Ocagimiz daim olsun der. Afiyet olsun Basagam ;diye Küçükbasaga ya döner kahvesinden bir yudum alir.Küçükbasaga da Reise, reisde yaranlara afiyet olsun& diyerek birer yudum alirlar.Büyükbasaga fincanini ne sekilde tutarsa bütün yaran ayni sekilde tutar.bu tam itaatin göstergesidir.Fincanlarin bosu da aynen alindigi sekilde sira ile geri verilir.Çavus, kahve boslarini alir ve artik ocak açilmistir. Bu arada Çuhadar oglu pesrevi de çalmaya devam ediyordur.Sesi güzel olan yaranlar,çavus tarafindan isaret edilerek tura ile önlerine yere vurularak kaldirilirlar bunlar yüzleri yaran a dönük olarak yan yana iki diz üzeri yere otururlar. Sazende ile birlikte aksam havalari söylenir(ah yine aksam oldu,Dost sabah olmayinca kapi açilmaz, Kalk gidelim karatas a yokusa)gibi bu havalara yaranlarda Basagalar in izni
OCAGA MISAFIRIN KABULÜ ;
Yaran ocagina olur olmaz her kisi davet edilmez. Oturup kalkmasini, konusmasini bilen, yol yordam görmüs, daha önceden yaranda bulunmus insanlar davet edilirler. Sayilari önceden belirlenmis olan misafirleri o gün ocak yakacak yaranlar ve Basagalari çagirirlar. Basagalar her ocaga misafir davet edebilirler. Misafirler de iki kisimdir. Bir kismi kahve ve sohbet, diger kismi ise yemekli misafirlerdir. Misafir olacaklara belirli saatte ocaga gelmeleri söylenmistir. Ve buna göre yaran evine gelirler. Içeri alinmalari da sira iledir. Çavus Büyükbasagaya gelir ve misafir agalarin geldigini haber verir. Içeri alinmalari için izin ister, izin alan çavus kapi agzina gelir "Basagam misafir agalar geliyor" diye seslenir. Bu arada Çuhadaroglu pesrevi çalar. Bütün yaran ayaga kalkar, misafir agalar ikiser ikiser içeri girer, misafir aga sag eli kalbi üzerinde "Selamünaleyküm Basagalar" der ve iki basaga "Aleykümselam Misafir aga" der sonra Selamünaleyküm yaran agalar" der, yaranlar da hep birlikte selam alirlar. Misafire gösterilen yere geçer ve yaranla birlikte oturur. Yaranlarin birbirleri ile merhabalasmalari misafir agalar için de ayni sekilde yapilir. Bu isleme bütün misafirler içeri alinincaya kadar devam edilir. Merhabalasma merasiminin uzamasini istemeyen misafirler "Cümleden merhaba yaran agalar" deyince de merhabalasma sona erer. Misafirlere kahve ve sigara ikrami yapilir. Misafirin yanlarinda oturan yaranlar misafirle mesgul olur, onu oyalar, oyunlar ve yaran hakkinda sohbet ederler. Ola ki bir aksaklik var ise misafirin bunu fark etmemesi için gerekeni yaparlar.Basagalar nasil oturursa yaranlarda ayni sekilde otururlar,ayak degistirme islemi oturus sirasina göre yapilir ancak misafirler adaba aykiri olmamak üzere rahat oturabilirler.Disari çikmasi gereken yaranlar çavusa isaret eder durumu izah ederler,çavus ta Basagalar dan izin alir yaranlar bu izinle edebince çikip ihtiyaçlarini karsilar ve ayni sekilde yerlerine otururlar.
Son düzenleme: