- Katılım
- 13 Ocak 2011
- Mesajlar
- 6,048
- Tepkime puanı
- 1
- Puanları
- 0
Motorların çalışması için gerekli enerjiyi elde ettiğimiz yakıtları depodan silindir içerisine gönderen parçalara ve bu parçaların oluşturduğu sistemlere yakıt sistemleri denir. Otomobil motorlarında kullanılan yakıt sistemleri, iki ana grupta toplanır. Bunlar;
1- Karbüratörlü sistemler
2- Enjeksiyonlu sistemler
Şimdi bu iki sistemi inceleyelim.
1- Karbüratörlü sistemler
Motorların yapısına bağlı olarak çok çeşitli olduğu gibi kendi aralarında bir çok grup altında toplanabilir. Karbüratörler, yakıt ile havanın karıştırıldığı ve motorun çalışma koşullarına uygun karışımın hazırlandığı yer olmasına karşın yapısından dolayı yakıt ile havanın homojen bir biçimde karışmasını tam olarak sağlayamaz.
Bu yüzden; teknolojinin gelişimi ile karışımın nasıl daha iyi hazırlanabildiği benzin – hava karışımının silindirde sıkıştırma sonunda buji ile ateşleme yapan motorlarımızda ; karbüratörlü sistemler dışında, benzini püskürten enjeksiyon sistemleri kullanılmıştır.
2- Enjeksiyonlu sistemler
Motorun devrine ve yüküne göre, sensörlerden gelen bilgiler doğrultusunda sistemin çalışmasını elektronik olarak kontrol eder. Enjeksiyon sistemlerindeki enjektörler, benzini çok küçük damlacıklar halinde zerreleştirme görevini yerine getirirler. Motorların düzenli şekilde çalışması için, yakıt-hava karışımının hazırlanması bakımından karışılanması gerekli olan koşullar esas olarak şunlardır .
* Gereksiz yakıt tüketimini önlenmesi ve yanması garanti altına almak için hava – yakıt oranı mümkün olduğu kadar stokiyometrik değerde tutulmalıdır.
* Karışım, mümkün olduğu kadar homojen oluşmalıdır.
Enjeksiyon sistemlerinin, karbüratörlü sistemlere göre üstünlükleri
Motorun değişik çalışma koşullarına göre ( motor sıcaklığı, emme manifoltuna giren havanın sıcaklığı, emme manifoltu vakumu, yanma odasına giren havanın ağırılığı, motor devri, eksoz gazı içerisindeki oksijen miktarı, gaz kelebeğinin pozisyonu ) çalışma verimin yüksek olmasıdır.
Enjeksiyon sisteminin kullanıldığı otomobil, ekolojik (çevre kirliliğini önleme ) olmaya uygundur. Örneğin; Katalizör ( katalitik konvertör ), Yakıt buharı geri kazanım sistemi, E.G.R. gibi.
Enjeksiyon sistemleri genel olarak şu görevleri yerine getirir;
Enjeksiyon sürelerinin ayarlanması
Soğukta harekete geçmenin kontrolu
Hızlanma sırasında yakıt zenginliğinin kontrolu
Yavaşlama sırasında yakıtın kesilmesi
Motor rölanti hızının kontrol ve yönetimi
Maksimum devrin sınırlandırılması
Lambda sensörü ile yanmanın kontrolu
Kendi kendine arıza teşhisi
Araçlarda kullanılan enjeksiyon sistemleri iki şekildedir. Birincisi Single Point Injection (Tek nokta enjeksiyon), ikincisi ise Multi Point Injeksiyon (Çok Nokta Enjeksiyon).
S.P.I. – Single Point Injection – ( TEK NOKTADAN ENJEKSİYON SİSTEMİ )
Elektronik kontrollu S.P.I. sistemi; tek bir enjektörün yakıtı, emme manifolduna püskürten sistemdir. Emme manifolduna püskürtmesi nedeni ile karbüratörlü sistemlere benzemekte, ancak daha iyi bir yakıt / hava karışımının hazırlanmasını sağlamaktadır. Ekolojik yönden elde edilen sonuçlar, S.P.I. sisteminin karbüratörlü sistemden daha verimli olduğunu ortaya çıkarmıştır. Ancak, M.P.I. sistem kadar iyi değildir.
S.P.I. sistemde; yakıt, motorun her türlü çalışma koşulları için bir noktadan hazırlanmaktadır. Buna karşılık karbüratörlü sistemlerde, yakıt bir çok kanaldan geçmektedir. Bu nedenle; maliyet ve verim açısından S.P.I. sistem, karbüratör ile M.P.I. sistem arasındadır.
M.P.I. – Multi Point Injection – ( ÇOK NOKTADAN ENJEKSİYON SİSTEMİ )
S.P.I. sistemde; yakıt – hava ile emme manifoldunun girişinde hazırlandığından, silindire girecek olan karışımın katettiği mesafe farklıdır. Bu yüzden; silindir içerisine alınacak miktarda, silindirler arasında farklılıklar meydana gelir.
S.P.I. sistemde yakıt-hava karışımı manifold içerisinde karıştığından ve motorun soğuk olduğu zamanlarda karışım içerisindeki yakıt manifold yüzeylerine yapışarak silindir içerisinde homojen bir karışım sağlanamaz.
M.P.I. sistemlerinde yakıt; emme supapının arkasına püskürtüldüğü için, her bir silindire alınan yakıt / hava karışımın miktarı eşittir. Aynı zamanda, motorun soğuk çalışmalarında çok daha çabuk uyum göstermesine neden olur. Çünkü; yakıtın hava ile karıştırıldığı yer, emme supabına çok yakın olduğu için yakıtın tamamına yakın bir kısmı silindirler içerisine alınır.
Motorda manifolda göre emme supabı daha çabuk ısınacağından, karışımın homojenleşmesi S.P.I. sistemlere göre daha kısa zamanda meydana gelir. Bu da M.P.I. sistemli bir motorun S.P.I. sistemli bir motora göre daha verimli ve ekolojik olmasına neden olur.
1- Karbüratörlü sistemler
2- Enjeksiyonlu sistemler
Şimdi bu iki sistemi inceleyelim.
1- Karbüratörlü sistemler
Motorların yapısına bağlı olarak çok çeşitli olduğu gibi kendi aralarında bir çok grup altında toplanabilir. Karbüratörler, yakıt ile havanın karıştırıldığı ve motorun çalışma koşullarına uygun karışımın hazırlandığı yer olmasına karşın yapısından dolayı yakıt ile havanın homojen bir biçimde karışmasını tam olarak sağlayamaz.
Bu yüzden; teknolojinin gelişimi ile karışımın nasıl daha iyi hazırlanabildiği benzin – hava karışımının silindirde sıkıştırma sonunda buji ile ateşleme yapan motorlarımızda ; karbüratörlü sistemler dışında, benzini püskürten enjeksiyon sistemleri kullanılmıştır.
2- Enjeksiyonlu sistemler
Motorun devrine ve yüküne göre, sensörlerden gelen bilgiler doğrultusunda sistemin çalışmasını elektronik olarak kontrol eder. Enjeksiyon sistemlerindeki enjektörler, benzini çok küçük damlacıklar halinde zerreleştirme görevini yerine getirirler. Motorların düzenli şekilde çalışması için, yakıt-hava karışımının hazırlanması bakımından karışılanması gerekli olan koşullar esas olarak şunlardır .
* Gereksiz yakıt tüketimini önlenmesi ve yanması garanti altına almak için hava – yakıt oranı mümkün olduğu kadar stokiyometrik değerde tutulmalıdır.
* Karışım, mümkün olduğu kadar homojen oluşmalıdır.
Enjeksiyon sistemlerinin, karbüratörlü sistemlere göre üstünlükleri
Motorun değişik çalışma koşullarına göre ( motor sıcaklığı, emme manifoltuna giren havanın sıcaklığı, emme manifoltu vakumu, yanma odasına giren havanın ağırılığı, motor devri, eksoz gazı içerisindeki oksijen miktarı, gaz kelebeğinin pozisyonu ) çalışma verimin yüksek olmasıdır.
Enjeksiyon sisteminin kullanıldığı otomobil, ekolojik (çevre kirliliğini önleme ) olmaya uygundur. Örneğin; Katalizör ( katalitik konvertör ), Yakıt buharı geri kazanım sistemi, E.G.R. gibi.
Enjeksiyon sistemleri genel olarak şu görevleri yerine getirir;
Enjeksiyon sürelerinin ayarlanması
Soğukta harekete geçmenin kontrolu
Hızlanma sırasında yakıt zenginliğinin kontrolu
Yavaşlama sırasında yakıtın kesilmesi
Motor rölanti hızının kontrol ve yönetimi
Maksimum devrin sınırlandırılması
Lambda sensörü ile yanmanın kontrolu
Kendi kendine arıza teşhisi
Araçlarda kullanılan enjeksiyon sistemleri iki şekildedir. Birincisi Single Point Injection (Tek nokta enjeksiyon), ikincisi ise Multi Point Injeksiyon (Çok Nokta Enjeksiyon).
S.P.I. – Single Point Injection – ( TEK NOKTADAN ENJEKSİYON SİSTEMİ )
Elektronik kontrollu S.P.I. sistemi; tek bir enjektörün yakıtı, emme manifolduna püskürten sistemdir. Emme manifolduna püskürtmesi nedeni ile karbüratörlü sistemlere benzemekte, ancak daha iyi bir yakıt / hava karışımının hazırlanmasını sağlamaktadır. Ekolojik yönden elde edilen sonuçlar, S.P.I. sisteminin karbüratörlü sistemden daha verimli olduğunu ortaya çıkarmıştır. Ancak, M.P.I. sistem kadar iyi değildir.
S.P.I. sistemde; yakıt, motorun her türlü çalışma koşulları için bir noktadan hazırlanmaktadır. Buna karşılık karbüratörlü sistemlerde, yakıt bir çok kanaldan geçmektedir. Bu nedenle; maliyet ve verim açısından S.P.I. sistem, karbüratör ile M.P.I. sistem arasındadır.
M.P.I. – Multi Point Injection – ( ÇOK NOKTADAN ENJEKSİYON SİSTEMİ )
S.P.I. sistemde; yakıt – hava ile emme manifoldunun girişinde hazırlandığından, silindire girecek olan karışımın katettiği mesafe farklıdır. Bu yüzden; silindir içerisine alınacak miktarda, silindirler arasında farklılıklar meydana gelir.
S.P.I. sistemde yakıt-hava karışımı manifold içerisinde karıştığından ve motorun soğuk olduğu zamanlarda karışım içerisindeki yakıt manifold yüzeylerine yapışarak silindir içerisinde homojen bir karışım sağlanamaz.
M.P.I. sistemlerinde yakıt; emme supapının arkasına püskürtüldüğü için, her bir silindire alınan yakıt / hava karışımın miktarı eşittir. Aynı zamanda, motorun soğuk çalışmalarında çok daha çabuk uyum göstermesine neden olur. Çünkü; yakıtın hava ile karıştırıldığı yer, emme supabına çok yakın olduğu için yakıtın tamamına yakın bir kısmı silindirler içerisine alınır.
Motorda manifolda göre emme supabı daha çabuk ısınacağından, karışımın homojenleşmesi S.P.I. sistemlere göre daha kısa zamanda meydana gelir. Bu da M.P.I. sistemli bir motorun S.P.I. sistemli bir motora göre daha verimli ve ekolojik olmasına neden olur.
